Çin Yazısiyle Yazılmış Barbar Glossaları Meselesi
L. LİGETİ
Çin’de tarihçiliğin başlangıcından bugüne kadar Çin kaynaklarında komşu “barbarlar”ın tarihine, âdetlerine, dillerine ait birçok kıymetli kayıtlara tesadüf edilmektedir. Bu kayıtların ehemmiyetini anlatabilmek için, Çin tarihçiliğinin Yunan tarihçiliğini utandıracak kadar zengin olduğunu ilâve edelim. Çünkü çağdaş Çin kayıtları arasında yüz yıllık değil,on yıllık boşluklara bile rastlanmaz.
Daha Çin “tarihçiliğinin piri,, olan Ş i – k i müellifinden önceki develere ait Konfuçyus vesikalarında barbarların dört kabilesine tesadüf edilmektedir;bunların adları sonradan dört yönün Çin’li olmıyan sakinleri mânasını almıştır : yi (doğu), ti (kuzey), jung (batı), man (güney).1 Başlangıçtagördüğümüz bu mütevazı dört ad asırlar boyunca gittikçe artmış,her yönde dikkate lâyık birçok yabancılar ortaya çıkmıştır. Çin tarihiboyunca ortaya çıkan bu barbar kavim ve kabilelerin adlarını bu yazınındar çerçevesi içine sığdırmak imkânı yoktur. Esasen şimdi bu adları sıralamak istemiyoruz. Maksadımız, sadece Çin’lilerin barbarlara ve her şeyden önce bizi yakından alâkadar eden İç Asya kavimlerine ait kıymetli malzeme ve kayıtlarını dil tarihi bakımından hangi prensiplere istinaden kıymetlendirebileceğimizi aydınlatmaktır. Makul bir çalışma sayesinde bu araştırmalardan mukayeseli Altay araştırmaları ve Altay ailesinin muhtelif kollarının tarihi için son derece kıymetli yeni kaynaklar elde edebileceğimizgibi, Güney Sibirya’nın eski dil durumu hakkında da birçok bakımlardan faydalı bilgiler edinebiliriz.
DTCF Dergisi,Cilt: 9 Sayı: 3,1951
