Sovyet Rusya Hâkimiyetinde Yaşayan Türklerin Ortak Birleştirilmiş Türk Alfabesi’nden Rus Kiril Alfabesine Geçirilmesi
Sovyet Rusya egemenliği altında yaşayan Türkler arasında yoğun olarak1920’li yıllarda başlayan Latin alfabesi esaslı “Yeni Türk Alfabesi”ne geçiş çalıma ve tartışmaları, 1930’a kadar hemen hemen bütün Türklerin“Birleştirilmiş Yeni Türk Alfabesi”ni kabul etmesi ve kullanması ile sonuçlanmıştır. “Birleştirilmiş Yeni Türk Alfabesi” hareketi; özellikle 1928yılında Türkiye’nin de Latin harflerini kabul etmesi ile bütün Türkler arasında alfabe birliğini sağlamakta ve sonuçta dil birliğine giden yolu açmaktaydı ki, Sovyet Rusya bunu kendi geleceği için bir tehdit olarak algıladı. Sovyet Rusya yönetimi, sadece bu yeni alfabeyi ortadan kaldırıp,yerine “Kiril” alfabesini kabul ettirmekle kalmadı, kendi egemenliği altında yaşayan Türklerin ortak Latin alfabesine geçişi konusunda çalışan, bu yönde büyük emek veren bilim adamlarını sürgün, idam vs. ile ortadan kaldırarak,Türkler arasındaki bu önemli olayın bütün izlerini silmek istedi. Bu çalışmada; Sovyet Rusya yönetiminin Türk halklarının kullandıkları alfabeler ile ilgili izlediği politika, esas olarak da ortak Latin temelli“Birletirilmiş Yeni TürAlfabesi”nden “Rus Kiril Alfabesi”ne geçiş süreci incelenmektedir.
A.Ü Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi,Sayı 40, Erzurum 2009
